17 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą, którego celem jest zwrócenie uwagi na sposoby zapobiegania tym zjawiskom. Chociaż obecnie w naszym kraju warunki hydrologiczne poprawiły się, to sytuacja może ulec zmianie, dlatego przeciwdziałanie skutkom suszy, w tym retencja, jest istotna w naszym kraju każdego dnia, o każdej porze roku.

Nasilające się zmiany klimatu sprawiają, że Polsce coraz częściej grożą powodzie i susze. Aby zapobiegać tym niebezpiecznym zjawiskom konieczne jest magazynowanie nadmiaru wody i wykorzystywanie jej w czasie suszy. Retencja naturalna, korytowa i mała – to skuteczne narzędzie w walce z pustynnieniem i suszą. Najskuteczniejsze w zatrzymywaniu wody są naturalne rzeki i doliny rzeczne, obszary zalesione, wilgotne łąki i mokradła. Dlatego pracownicy Wód Polskich we współpracy z Gminą Rozogi posadzili 30 drzew – grabów pospolitych - nad rzeką Szkwa w Rozogach.

Zadrzewienia nadwodne przede wszystkim pełnią funkcję ochronną, utrwalając brzegi wód i chroniąc lustro wody przed nadmiernym parowaniem. Wzmacniają brzegi rzek i kanałów przy których rosną, dzięki czemu przeciwdziałają erozji, wymywaniu gleby i zmianom kształtu koryta oraz umacniają skarpy. Są regulatorami stosunków wodnych, wiążą wilgoć w swoich systemach korzeniowych przez co ograniczają spływ powierzchniowy wód do cieków. Ich korony ocieniają lustro wody, ograniczając parowanie i nie dopuszczając do przegrzania się wody. Dzięki zdolnościom retencyjnym i spowalnianiu tempa topnienia śniegu mają wpływ na spowalnianie odpływu wód, szczególnie w górnych partiach zlewni rzek. 

Wody Polskie prowadzą także kompleksowe inwestycje, których celem jest zrównoważone gospodarowanie wodami, w tym zwiększenie zasobów wodnych kraju. Dzięki zadaniom dedykowanym rolnictwu - tzw. retencji korytowej, po raz pierwszy od 30 lat w Polsce wzrosła retencja. 

Retencja korytowa polega na czasowym podpiętrzeniu wody w rzekach i kanałach oraz skierowaniu jej do rowów melioracyjnych, gdzie jest zatrzymywana. W tym celu wykorzystywane są systemy budowli piętrzących – jazów, zastawek, przepusto-zastawek, które pozwalają na regulowanie przepływu wód i optymalne nawadnianie pól. W okresie niżówek woda jest zatrzymywana w sieci rowów melioracyjnych, z kolei w czasie wezbrań, może odpłynąć swobodnie z powrotem do cieku głównego. Pozwala to na skuteczne przeciwdziałanie skutkom suszy rolniczej, zwiększanie retencji glebowej na gruntach ornych.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Białymstoku w ramach działań z zakresu retencji korytowej zrealizował w ubiegłym roku osiemnaście zadań o charakterze utrzymaniowym, w ramach których naprawiono 25 budowli piętrzących. W tym roku trwają prace modernizacyjne przy kolejnych 22 urządzeniach piętrzących. W przyszłym roku rozpoczną się prace inwestycyjne polegające na zwiększeniu zdolności retencyjnej zlewni rzeki Guber, Kanał Kuwaski i Kulikówka. Łączne koszty tych zadań to ponad 10 milionów złotych. Dzięki tego typu działaniom realizowanym na terenie całego kraju, zatrzymano dodatkowo 57 mln m3 wody, a wskaźnik retencji w Polsce wzrasta z 6,5% do 7%.

 Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych  30 stycznia 1995 r. Każdego roku obchodzony jest 17 czerwca.

Agnieszka Giełażyn-Sasimowicz, 
rzecznik prasowy Wód Polskich w Białymstoku.